Le Grand Départ de Tour de France

Utrecht: universiteit en gemeente evalueren succes

Eric Frank en Jack Kruf | | januari 2016

De gemeente Utrecht is lid van PRIMO Nederland. In de aanloop naar dit bijzondere evenement is intensief gesproken over het inbedden van risicomanagement in de aanpak. Bij de start van de inrichting van de projectorganisatie in september 2014 hebben Eric Frank (PRIMO Nederland) en Jack Kruf (PRIMO Europe en WagenaarHoes) in nauwe samenspraak met Ilhan Tekir (financieel adviseur gemeente Utrecht) en Martijn van Hulsteijn (projectdirecteur Grand Départ) een rondetafel verzorgd voor het projectteam van de gemeente Utrecht.

De focus van de ronde tafel was drieledig:

• De feitelijke risico’s en onzekerheden van het evenement zelf.
• De risico’s van de projectorganisatie in samenstelling, werkstijl, onderlinge communicatie en positionering ten opzichte van de reguliere lijn-organisatie van de gemeente Utrecht.
• Het te hanteren risicomodel en werkwijze op het gebied van risico-analyse en -adressering, alsmede kwaliteitsborging binnen het project.

De ronde tafel in juni 2014 was een zeer open discussie met alle leden van de projectorganisatie in opbouw. Het heeft geleid tot een gemeenschappelijke analyse, een versterkte aanscherping en permanente inbedding van risicomanagement in het geheel van de projectorganisatie én een heldere belegging c.q. toebedeling van taken en verantwoordelijkheden, zowel ambtelijk als bestuurlijk.

In het evaluatierapport van de gemeente worden de uiteindelijk gemaakte keuzes in paragraaf 10.3 verwoord:

“Via het COSO-model is een risico- en kansenmanagement model ingericht (in samenwerking met de afdeling concernfinanciën van de gemeente en Public Risk Management Organisation Nederland, PRIMO). De financiële en kwaliteitsrisico’s zijn daarmee in beeld gebracht en gemonitord. De risico’s zijn eens per 6 tot 8 weken door de verschillende deelgebieden binnen de projectorganisatie gemonitord en voorzien van beheermaatregelen.”

---

COSO

Deze methode is één van de meest gebruikte internationale standaarden voor risicomanagement. Het is een framework voor met name het opzetten en bewaken van interne control. Het wordt beschouwd als een Enterprise Risk Management (ERM) model. In de Code Tabaksblat, de Nederlandse corporate governance code, wordt het COSO raamwerk als voorbeeld genoemd van een normenkader voor de evaluatie van het interne risicobeheersings- en controlesysteem.

---

De eindrapportage van de gemeente Utrecht en het evalutierapport van de Universiteit Utrecht (2015) duiden het evenement als volgt:

“De Universiteit Utrecht constateert in haar evaluatie naar de maatschappelijke, organisatorische en economische impact van de Tour de France in Utrecht dat de Tour in Utrecht een groot succes was. De Tour levert Utrecht 25.3 miljoen op. Het was een groot feest zonder incidenten met een buitengewone saamhorigheid. Zij complimenteert de gemeente Utrecht en de projectorganisatie met de wijze waarop de organisatie is vormgegeven: als een feest met veel crossovers tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen, culturele- en sportorganisaties. De conclusies van de Universiteit Utrecht sluiten naadloos aan bij de eindrapportage die de gemeente Utrecht zelf heeft opgesteld.

Afgelopen zomer streek ‘s werelds grootste jaarlijkse sportevenement neer in de stad Utrecht. Nadat Utrecht vanaf 26 maart 100 dagen lang werd opgewarmd voor de Tour door maar liefst 250 activiteiten, was het 1 t/m 5 juli 2015 één groot feest van, voor en door de stad.

De Tour in Utrecht krijgt een hoge waardering, een 8.4 voor het weekend van de Tourstart en een 8.2 voor het activatieprogramma. Het evenement heeft een economische impact opgeleverd van 25.3 miljoen. Daarnaast is er ook nog eens minimaal 35 miljoen aan mediawaarde gerealiseerd (deze gemeten mediawaarde richt zich met name op nationale print- en online berichtgeving; in werkelijkheid ligt deze nog hoger). De evaluatie laat zien dat alle doelstellingen zijn behaald en dat de gemeentelijke investering in het evenement een prachtig rendement heeft opgeleverd.

Hoge waardering: 8.4 en 8.2

De Tour in Utrecht is mogelijk gemaakt door enorm veel verschillende Utrechtse partners, ondernemers, organisaties en Tourmakers. Daarmee is het veel meer dan een sportevenement geworden en heeft Utrecht een unieke, persoonlijke invulling weten te geven aan de organisatie.

Alle doelstellingen behaald

De universiteit geeft aan het een prestatie te vinden dat het evenement met een relatief beperkt budget is gerealiseerd. De oorspronkelijke begroting bedroeg 15.4 miljoen. Onderdeel van de gemeentelijke eindrapportage is het financiële resultaat. Het project sluit af met een tekort van 386.200 euro. Dit wordt veroorzaakt door hittemaatregelen, minder inkomsten uit parkeren door een succesvolle OV/fiets campagne en iets lagere inkomsten vanuit private partners.

De gemeente is blij met het objectieve en kwalitatief goede rapport. De gemeente ziet de evaluatie als een bevestiging van de constateringen in de eigen eindrapportage en is trots op de resultaten uit de evaluatie. De economische effecten zijn naar de mening van de gemeente wel enigszins ‘zuinig’ gepresenteerd. Om de energie, netwerken en kennis die tijdens de Tour zijn opgebouwd goed te borgen is een assemblee opgericht. Een stedelijk netwerk dat de gerealiseerde samenwerking, het organiserend vermogen en de positionering van Utrecht verder moet versterken.

De evaluatie van de Universiteit Utrecht (2015) is uitgevoerd op verzoek van de gemeente Utrecht in een coproductie tussen Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, Mulier Instituut, Hogeschool Arnhem Nijmegen en Hanzehogeschool Groningen. De evaluatie is tevens van belang voor de verantwoording van de subsidie richting het ministerie van VWS.”

Dijk et al. (2016) komen tot de conclusie: “Le Grand Départ was één groot feest van, voor en door de stad Utrecht. De vele bezoekers gaven de start van de Tour de France in Utrecht in juli 2015 een hoge waardering. Het activatieprogramma vanaf honderd dagen voor de start was een succes. En: de Tour heeft een aanzienlijke economische impact en mediawaarde gegenereerd, ondanks een relatief beperkt budget. Dat zijn enkele conclusies uit het onderzoek naar de maatschappelijke, organisatorische en economische impact van het grootste jaarlijkse sportevenement ter wereld: Le Tour de France. Het onderzoek werd uitgevoerd door de Universiteit Utrecht in samenwerking met onderzoekers van de Hogeschool Utrecht, Hanzehogeschool Groningen en het Mulier Instituut.”

In Frank & Kruf (2016) vat de projectleider Martijn van Hulsteijn de organisatie van het evenement als volgt samen: “De hele wereld moet samenwerken, iets dat zij normaal gesproken zelden tot nooit doen. Een evenement is dus een bindende factor van jewelste. Het is een vorm van collectieve intelligentie, van hogere wiskunde, een beetje geluk envooral goed weer.” Alles viel op zijn plek, maar hulde aan de gemeente Utrecht.

Bibliografie

Dijk, B., Hover, P., Slender, H., & Smits, F. (2016, januari). Le Grand Départ Utrecht 2015; van grote waarde voor Utrecht. SportKnowHowXL. Geraadpleegd op 4 juni 2025, van https://www.sportknowhowxl.nl/nieuws-en-achtergronden/column-xl/item/100546/le-grand-depart-utrecht-2015-3b-van-grote-waarde-voor-utrecht

Frank, E., & Kruf, J. (2016). Risicomanagement bij grote evenementen: Over de weg naar succes. In J.P. Kruf, & E.J. Frank. Publiek Risico: Essays, Stichting Civitas Naturalis, 2020, pp. 336–359.

Gemeente Utrecht (2015). Eindrapportage Grand Départ Tour de France Utrecht 2015. Gemeente Utrecht.

Universiteit Utrecht (2015). Evaluatie Le Grand Départ Utrecht 2015. Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie van Departement Bestuur- en Organisatiewetenschap (USBO).

Download Evaluatie Le Grand Départ Utrecht 2015 (Nederlands, pdf)

Download Evaluation Le Grand Départ Utrecht 2015 (Engels, pdf)