Geplaatst op Door Jack P. Kruf

De Uitvoering aan Zet

Omgaan met belemmeringen bij de uitvoering van beleid voor de fysieke leefomgeving

Raad voor de leefomgeving en infrastructuur | december 2023

Nederland staat voor grote opgaven in het domein van de fysieke leefomgeving, zoals de bouw van grote aantallen woningen of de omgang met de gevolgen van een veranderend klimaat. Sommige van deze opgaven spelen al decennia. En ze worden urgenter; het woord crisis valt dan ook steeds vaker.

Hoewel er op tal van terreinen beleidsdoelen en maatregelen zijn geformuleerd, worden deze vaak niet, of niet op tijd, gerealiseerd. Plannen zijn er volop, maar er komt in de praktijk niet veel van terecht.

Het feit dat de overheidsdoelen op zoveel belangrijke beleidsterreinen niet, onvoldoende of niet bijtijds worden gerealiseerd, vraagt om nadere analyse. Waarom komen de dingen die beleidsmatig worden afgesproken niet of veel te laat van de grond? Waarom is die uitvoeringspraktijk zo weerbarstig? Als duidelijk is waar de belemmeringen precies zitten, kan aan de juiste knoppen worden gedraaid om tot verbetering te komen.

Vanuit deze overweging hebben we de volgende centrale vraagstelling geformuleerd:

“Welke belemmeringen spelen er in de uitvoering van het leefomgevingsbeleid? Hoe kan de uitvoering worden verbeterd om de doelen van het leefomgevingsbeleid te realiseren?”

Vijf belemmerende factoren

Voor dit advies hebben wij tien casusstudies verricht naar uitvoerings­ problemen binnen het domein van de fysieke leefomgeving. Op basis daarvan hebben wij vijf belemmerende factoren geïdentificeerd, die – vaak tegelijkertijd – de uitvoering van beleid bemoeilijken en vertragen:

    1. Stapeling, en daardoor de complexiteit van beleid.
    2. Handelingsverlegenheid: terughoudendheid om stappen te zetten.
    3. Ontoereikende organisatie rond de uitvoering.
    4. Ongelijke verdeling van kosten en baten.
    5. Structurele schaarste aan menskracht.

Aanbevelingen

De hoofdaanbeveling is om beleidsuitvoering radicaal te herwaarderen. Dit is uitgewerkt met de volgende set aanbevelingen:

    1. Maak beleid en uitvoering principieel gelijkwaardig.
    2. Geef uitvoeringspartijen een structurele positie in de beleidsontwikkeling.
    3. Werk, organiseer en maak een gedeelde agenda vanuit de opgaven.
    4. Verdeel rollen, taken en verhoudingen vanuit de specifieke opgaven.
    5. Organiseer samenwerking zodanig dat uitvoerders zich veilig voelen om beslissingen te nemen, ook in een context van onzekerheden.
    6. Zoek manieren om kosten en baten van opgaven in de leefomgeving nauwkeuriger te bepalen en beter te verdelen.
    7. Ga slim om met structurele schaarste aan menskracht.

Download advies.