Risicomanagement: Het is geen hogere wiskunde – Het is veel ingewikkelder.

John Adams | Mei 2007 *

In de populaire verbeelding is hogere wiskunde het toonbeeld van wetenschappelijke complexiteit. Als vooraanstaand Brits academisch expert op het gebied van risico’s wil ik hier betogen dat risicomanagement in feite veel complexer is. Met andere woorden, de wetenschapper die turbulentie bestudeert: “de wolken reageren niet op wat de weerman of natuurkundige over hen zegt”. De risicomanager moet echter niet alleen omgaan met risico’s die door de wetenschap worden waargenomen, maar ook met virtuele risico’s – risico’s waarover de wetenschap geen uitsluitsel geeft en waarover mensen dus “vrij zijn om te redeneren en te handelen op basis van vooraf vastgestelde overtuigingen, vooroordelen en bijgeloof”.

Professor John Adams.

De welvarende wereld verdrinkt in risicobeoordelingen. Bijna iedereen heeft nu een “zorgplicht” om alle mogelijke risico’s voor zichzelf of voor anderen formeel in kaart te brengen en aan te tonen dat hij alle redelijke maatregelen heeft genomen om deze risico’s te “beheersen”. Het is niet duidelijk of degenen die deze zorgplicht opleggen, zich bewust zijn van de omvang en de moeilijkheid van de taak die zij zich hebben gesteld.

In 2004 nam ik deel aan een conferentie over terrorisme, het International Seminar on Terrorism van de World Federation of Scientists in Erice, Sicilië. De meeste andere deelnemers waren vooraanstaande wetenschappers en ik bevond me in een workshop met de titel Cross-disciplinary challenges to the quantification of risk (Interdisciplinaire uitdagingen voor het kwantificeren van risico’s). Lord Kelvin zei ooit:

“Alles wat bestaat, bestaat in een bepaalde hoeveelheid en kan daarom worden gemeten.”

Lees verder “Risicomanagement: Het is geen hogere wiskunde – Het is veel ingewikkelder.”

Van cijfers en controle naar waarden en vertrouwen

Over een paradox en de zoektocht

Jan Willem Dijk, Theo Dijkstra, Eric Frank en Jack Kruf  | 4 juni 2015

Over een paradox en de zoektocht. Een essay naar aanleiding van een ronde tafel op uitnodiging van de gemeenten Assen, Groningen en Leeuwarden. Een multidisciplinair gezelschap buigt zich over de volgende vraag: ‘Wat zijn belangrijke waarden in het krachtenveld tussen cijfers en controle aan de ene kant en waarden en vertrouwen aan de andere kant?’

Het gezelschap wordt welkom geheten door Jan Willem Dijk, gastheer namens het PRIMO-lid de gemeente Assen. Noord-Nederland wordt in nieuw perspectief geplaatst. Gespreksleider Jack Kruf begint met een voorstelronde zodat eenieder weet wie aan tafel zit, wat zijn of haar achtergrond is en de fascinatie met het thema. Hij benadrukt de veelzijdigheid in vakgebied (techniek, gemeente, waterschap) en functie (raadslid, wethouder, controller, gemeentesecretaris) deze middag en onderstreept het belang daarvan voor een dialoog die ons kan helpen in het vinden van de weg die leidt van cijfers en controle naar waarden en vertrouwen. Download het verslag (inclusief foto’s).

De deelnemers aan de Ronde Tafel. Tweede rij v.l.n.r.: Theo Dijkstra (gemeente Groningen én Assen, alleen deze dag), Lucas-Jan Hooykaas (Wetterskip Fryslân), Theo Berends (gemeente Eemsmond), Kees Swagerman (gemeente Oldambt), Wouter Slob (gemeente Medemblik), Arnold van Kampen (gemeente Rotterdam), Jeltje Hoekstra-Sikkema (gemeente Terschelling), Atze Dijkstra (Samenwerkingsverband Noord-Nederland), Harry Bevers (gemeente Leeuwarden). Eerste rij v.l.n.r. Jack Kruf (PRIMO Europe), Eric Frank (PRIMO Nederland), Huibert van Wijngaarden (RISNET), Ilhan Tekir (gemeente Utrecht), Arie van Eck (gemeente Rijssen-Holten), Jan Willem Dijk (gemeente Assen), Kees Tillema (Universiteit Groningen).

De gespreksleider licht kort toe hoe de vereniging PRIMO is ontstaan. Op 1 april 2005 is in Straatsburg de vereniging opgericht door de Europese Vereniging van Gemeentesecretarissen (UDITE). Op 6 oktober 2006 volgde de oprichting van PRIMO Nederland door de toenmalige Bank Nederlandse Gemeenten (BNG), Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BiZa) en de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS). Hij gaat kort in op het toenemend belang voor en de behoefte van publieke leiders en managers aan resultaatsturing en het management van risico’s daarbij. Risicomanagement wordt steeds meer gezien als een integraal onderdeel van goed publiek bestuur.

PRIMO is erop gericht kennis te delen over de grenzen van landen, regio’s en gemeenten heen. Er valt veel van elkaar te leren. Welkom bij deze ronde tafel, waar vrijuit gesproken moet worden.

Lees verder “Van cijfers en controle naar waarden en vertrouwen”

Vliegende start PRIMO Vlaanderen

Tom Wustenberghs | 2009

PRIMO Vlaanderen bereidt zich voor op een promotiecampagne, direct na de zomerperiode. Onlangs hebben we een eerste presentatie gegeven over PRIMO Vlaanderen tijdens een door AXA georganiseerd seminar over adequaat preventiebeleid in onze lokale besturen, in vergelijking met wat er al bestaat in verschillende bedrijven.

V.l.n.r.: Tom Wustenberghs, Ronny Frederickx, Luc Verhulst en Karl Vanderplaetse.

Hoewel het niet vanzelfsprekend lijkt om te suggereren dat politieke besluitvormers moeten nadenken over preventief risicobeheer (vaak beschouwd als tijdverspilling), kan dit aspect waardevol zijn voor de ontwikkeling van de vereniging in Vlaanderen als een belangrijk informatienetwerk op het gebied van risicobeheer.

De nieuwe vereniging wil het belang van preventief risicobeheer benadrukken ten opzichte van bestaande crisisplanning. Een dergelijk beleid kan alleen maar bijdragen aan de verbetering van de kwaliteit van de organisatie (kwaliteitsbeheer) en aan kostenbesparingen door het verminderen van risico’s.

Lees verder “Vliegende start PRIMO Vlaanderen”

Werken aan publieke waarde

Leren van en voor gemeenten

Van der Torre, L., Douglas, S., & ’t Hart, P. voor VNG | 2018

PRIMO: “In 1995 kwam Mark Moore (1995) met zijn publicatie Creating Public Value. Baanbrekend, omdat het tal van verbindingen legt tussen diverse aspecten van publieke besturing. In 2005, met de oprichting van Public Risk Management Organisation (PRIMO) in Europa, werden de essenties van zijn werk centraal gesteld in de nieuwe vereniging.

Daarbij stelden in 2005 de oprichters, de gemeentesecretarissen in Europa, verenigd in Union des Dirigeants Territoriaux de l’Europe (UDITE), dat de focus werd gericht op de creatie van publieke waarden in de samenleving en de effectiviteit van het lokaal bestuur, dit door in de fase van besluitvorming ex ante expliciet aandacht te besteden aan de hiermee verbonden publieke risico’s, zijn de mogelijke schades aan de publieke waarden.

PRIMO koos ervoor om publiek risico direct te verbinden met de gestelde, gekozoen of nagestreefde publieke waarde door de samenleving en de daarin werkzame organisaties. Het lokaal en regionaal bestuur werd beschouwd als een sturend onderdeel daarin.

Nu, 23 jaar na deze publicatie, heeft ook de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) het gedachtegoed van Mark Moore omarmt met de publicatie van het boek door Van der Torre et al. (2018). De VNG heeft zich als doel gesteld om dit te verspreiden onder gemeenten door het handen en voeten te geven met een raamwerk met aanpak en instrumenten.

Jack Kruf, president van PRIMO Europe en directeur van PRIMO Nederland: “Het is duidelijk dat PRIMO de focus door de VNG op publieke waarde toejuicht. Dit vraagt om nauwere samenwerking op het gebied van publiek waarde- én risicomanagement!””

Jantine Kriens, algemeen directeur VNG: “Waar doen we het voor? Dat is een essentiële vraag voor gemeenten om zichzelf te stellen. Met de beste bedoelingen worden er allerlei prestatieafspraken gemaakt, bijvoorbeeld over het aantal bedden in de zorg of het aantal re-integratietrajecten bij sociale activering, maar de vraag is of deze afspraken uiteindelijk de aandacht richten op wat daadwerkelijk datgene is wat we willen bereiken. Deze spanning staat ook wel bekend als systeem- versus leefwereld of ‘hitting the target, missing the point’.

Lees verder “Werken aan publieke waarde”

De Kloof

Door Jan Breyne* | juli 2012

Dt komt niet van mij. Het komt uit de Memoires van Jean-Luc Dehaene (2012). Maar het is zeker het overwegen waard:

“Aan de basis van de zogenaamde kloof tussen kiezer en politicus ligt een groot misverstand over de opdracht van de politiek. Deze moet niet het eigen belang maar het algemeen belang dienen: haar opdracht is de organisatie en de regeling van het samenleven van burgers. En daarom is de politiek meer op het wij dan op het ik gericht. Maar zo ervaart de geïndividualiseerde burger het niet.

En ik geef toe, de politicus heeft dit misverstand mee in de hand gewerkt, onder meer door een uitgebreid dienstbetoon. Maar politici worden daarnaast al te gemakkelijk, ook in de media, afgeschilderd als profiteurs en zakkenvullers, als mensen die bezig zijn met hun eigen problemen, knoeien en verantwoordelijk zijn voor de torenhoge schulden.

De burger voelt zich in de steek gelaten, een gevoel dat nog versterkt wordt door de angst die de snel veranderende samenleving bij sommigen oproept. Heel wat zekerheden komen op de helling te staan. Proteststemmen vertolken dat onbehagen. De protestkiezer stemt niet voor maar tegen iets”.

Jan Breyne

Een wijze tekst, die politici, toekomstige politici en would-be politici oproept tot bescheidenheid. De politiek lost niet alles op, en hoeft ook niet de schuld op zich te nemen van alles wat verkeerd gaat in de samenleving.

Lees verder “De Kloof”

De Grote Mooie Gemeente?

Over de zoektocht naar het optimum in schaal én goede publieke besturing

Harrie Scholtens | 2013

Tijden veranderen. Dit gebeurt in elke samenleving en is dan ook iets wat moet worden erkend/aanvaard. Hoe moeilijk het ook is om afscheid te nemen van het verleden. We moeten ons nu eenmaal realiseren dat het verleden achter ons ligt. Van dat verleden moeten we wel leren, maar we moeten ook vooruit kijken en de samenleving voorbereiden op de voortdurend veranderende toekomst. Natuurlijk gebeurt dit ook binnen overheidsstructuren. Zij het langzaam, maar het gebeurt wel.

Come senators, congressmen, Please heed the call, Don’t stand in the doorway, Don’t block up the hall, For he that gets hurt, Will be he who has stalled, There’s a battle outside, And it is ragin’, It’ll soon shake your windows, And rattle your walls, For the times they are a changin’ – Bob Dylan, 1963

Harrie Scholtens

De verantwoordelijkheden op de verschillende overheidsniveaus zullen door de jaren heen veranderen als gevolg van veranderingen in de samenleving. Zoals: de behoeften en vragen van inwoners, de ontwikkeling van nieuwe technologieën, enzovoort. Al deze veranderingen vragen om meer expertise van overheidsorganisaties. Expertise die gevonden kan worden in samenwerking, maar bijvoorbeeld ook in het samengaan van gemeenten en hun ambtelijke organisaties. Grotere organisaties bieden ambtenaren meer mogelijkheden om te investeren in hun kennis en vaardigheden. Deze kennis en vaardigheden zijn nodig om deze veranderingen in de samenleving en (grotere) organisaties aan te kunnen.

Lees verder “De Grote Mooie Gemeente?”

Global reconstruction of historical ocean heat storage and transport

L. Zanna, S. Khatiwala, J.M. Gregory, J. Ison, & P. Heimbach | January 2019, in Proceedings of the National Academy of Sciences 

Zanna et al. (2019): “Since the 19th century, rising greenhouse gas concentrations have caused the ocean to absorb most of the Earth’s excess heat and warm up. Before the 1990s, most ocean temperature measurements were above 700 m and therefore, insufficient for an accurate global estimate of ocean warming. We present a method to reconstruct ocean temperature changes with global, full-depth ocean coverage, revealing warming of 436 x 1021 Joules since 1871.

Our reconstruction, which agrees with other estimates for the well-observed period, demonstrates that the ocean absorbed as much heat during 1921–1946 as during 1990–2015. Since the 1950s, up to one-half of excess heat in the Atlantic Ocean at midlatitudes has come from other regions via circulation-related changes in heat transport.”

Lees verder “Global reconstruction of historical ocean heat storage and transport”